Даследчык адукацыі У-Д. Вэблер, прафесар Білефельдскага ўніверсітэта (Германія), распрацаваў мадэль педагагічнага ўзаемадзеяння. Ён вылучае шэсць складнікаў, якія ўплываюць на эфектыўнасць працэсу навучання:
- Мэты
- Змест
- Тыя, хто вучыцца
- Тыя, хто навучае
- Метады
- Рамачныя ўмовы
Пад мэтамі маюцца на ўвазе вынікі, якія павінны быць дасягнуты ў выніку навучання, пад зместам – тое, чаму мы навучаем (тэматыка, крытэрыі выбару зместу, яго структураванне, глыбіня). Калі мы гаворым пра тых, хто вучыцца (удзельнікі нашых праграм), то маем на ўвазе іх здольнасці і асаблівасці, індывідуальныя мэты і матывацыю). Калі гаворым пра тых, хто навучае, то таксама маем на ўвазе матывацыю, кампетэнтнасць у навучанні, уласны досвед вучэння, планавання і г.д.). Пад метадамі мы разумеем спосабы перадачы і засваенні новых ведаў і ўменняў. Пад рамачнымі ўмовамі – памяшканні, тэхнічныя сродкі, бюджэт часу, рэсурсы, неабходныя для арганізацыі навучання і т.д.
Ніжэй вы знойдзеце напамінак з прыкладамі пытанняў, якія варта задаваць адукатарам на этапе планавання адукацыйных праграм адносна кампанентаў мадэлі Вэблера:
Мэта (Для чаго?)
- адна мэта ці некалькі? (дэкларуемыя і ўтоеныя, усведамленне матываў сябе і ўдзельнікаў)
- якая мэта ўдзельнікаў? як яна адпавядае мэты трэнінгу?
- ці ёсць адзінства мэты ў заказчыка, трэнера і ўдзельнікаў?
- ці няма ў каго-небудзь з бакоў утоеных мэт?
- ці рэалістычная мэта?
- як ацэньваць дасягненне мэты? (канкрэтныя крытэры і паказчыкі)
Змест (Што?)
- чаму абрана гэтая тэма (хто выбіраў, хто раней раскрываў, што аб тэме агульнавядома, а што новага)
- наколькі трэнер валодае тэмай?
- што вядома аб гэтым аўдыторыі?
- рэйтынг тэм, размеркаванне тэм па чарговасці і па часе (колькі якой тэме трэба надаць)?
- ці ёсць лагічная сувязь паміж блокамі?
- якія інструменты лепш за ўсё адпавядаюць кожнай тэме
- не асягнуць неабсяжнае (як звузіць тэму, што вынесці ў выдаленае навучанне і хатняе заданне)
- каго з экспертаў можна прыцягнуць (да трэнінгу ці да падрыхтоўкі трэнера)?
Удзельнікі (Для каго?)
- хто яны (адкуль прыехалі, чым займаюцца, узрост, які тэмперамент, паглядзець фота, ці працаваў я з імі раней, ці ёсць хтосьці, хто працаваў раней і раскажа мне, якія праблемы ў мяне могуць з імі ўзнікнуць (спазняецца, перфекцыяніста) , шмат каментуе) і як я буду з гэтым працаваць?
- навошта прыйшлі?
- што іх матывуе?
- што ў іх агульнага і ў чым адрозненні?
- узровень падрыхтоўкі і валодання тэмай і інструментамі (разрыў паміж удзельнікамі)
- як яны змогуць прымяніць атрыманыя веды?
- хто іх дэлегаваў на навучанне?
- колькі іх і колькі аптымальна?
- што я хачу перадаць ім усім і кожнаму з?
- як яны будуць камунікаваць са мной?
- як будзе наладжана камунікацыя паміж удзельнікамі?
- ці няма ў мяне асабістых пераваг і як не даць ім перашкаджаць эфектыўнасці?
- якія нормы і дамовы ў нас будуць дзейнічаць (гаворым на ты, выключаем тэлефоны, узяць з сабой кампутары)?
Адукатар/Трэнер (Хто?)
- Хто я і чаму звярнуліся да мяне?
- ці ёсць у мяне адпаведныя кампетэнцыі для правядзення дадзенага мерапрыемства? – што мне трэба асвоіць?
- псіхалагічныя і педагагічныя якасці, як я ўзаемадзейнічаю з аўдыторыяй?
- ці падабаецца мне праводзіць заняткі (і што менавіта падабаецца)?
- навошта гэта мне?
- ці будзе са мной працаваць партнёр, калегі, наколькі мы падыходзім адзін аднаму і ці можам спрацавацца? – колькі я каштую як трэнер?
- колькі часу я патрачу на падрыхтоўку і прапрацоўку тэмы?
Метады і інструменты (Як?)
- якія метады наогул існуюць?
- якія з іх дарэчы выкарыстоўваць у трэнінгу? (якія падыходзяць удзельнікам, якія эфектыўныя для гэтай тэмы, ці адпавядаюць рамачным умовам, спрыяюць дасягненню мэты)
- якімі з іх я ўпэўнена валодаю?
- як ацэньваць эфектыўнасць метадаў у працэсе і ў выніку? (метад ацэнкі метаду)?
- якія альтэрнатыўныя метады могуць быць выкарыстаны (гнуткасць)?
- суадносіны часу і эфектыўнасці
- чаму служыць кожны пэўны метад (асноўнай мэты трэнінгу, ці наладзіць камунікацыю, ці проста каб расслабіцца-перазагрузіцца)
- ці не дыскрымінацыйныя метады?
Рамачныя ўмовы (Дзе і калі?)
- памяшканне (мэбля, трансфармацыя прасторы, акустыка, святло, паветра)
- лагістыка (прыезды, розніца ў часе, ежа)
- ці адпавядае абстаноўка мэтам і ўдзельнікам?
- якое абсталяванне мне трэба, тэхніка, хуткасць інтэрнэту
- раздаткавыя матэрыялы
- спытаць ва ўдзельнікаў, якія ўмовы ім патрэбныя (калі такая магчымасць ёсць)
- данесці ўмовы, якія ёсць (дзе сядзець, да колькі працаваць)
- Як праводзім вольны час і як гэта спрыяе/перашкаджае асноўнай мэце?