Сяргей Лабада – кансультант па арганізацыйным развіцці, бізнес-трэнер з 25-гадовым вопытам работы ў сферы адукацыі дарослых, сертыфікаваны па стандарту Curriculum GlobaALE
Актуальны трэнд на ўстойлівае развіццё, у якім акцэнт ставіцца на захаванне навакольнага асяроддзя, вырашэнне сацыяльных і эканамічных праблем сёння імкліва ўкараняецца ва ўсе сферы жыцця і напрамую закранае арганізацыі, якія займаюцца адукацыяй дарослых (АВ), незалежна ад іх юрыдычнага статусу, тэрытарыяльнай прыналежнасці і тэматычнай спецыялізацыі.
У дадзеным артыкуле хацеў бы звярнуць увагу перш за ўсё кіраўнікоў і супрацоўнікаў арганізацый-правайдэраў ОВ, а таксама экспертаў у галіне адукацыі для ўстойлівага развіцця (АУР) і інстытуцыйнага менеджменту на практычны інструмент для ўкаранення цэласнага працэсу ўстойлівага арганізацыйнага развіцця — Guidebook sustainabALE, распрацаваны Інстытутам міжнароднага супрацоўніцтва Нямецкай асацыяцыі народных універсітэтаў (DVV International)[1].
Дадзены інструмент у выглядзе практычнага кіраўніцтва і дадатковых працоўных матэрыялаў быў створаны і апрабаваны на працягу 2021–2024 гадоў у рамках праекта “Міжнародныя альянсы АУР” (The international ESD Alliances), які быў рэалізаваны ў 7 краінах (Германія, Швейцарыя, Аўстрыя, Славенія, ПАР, Філіпіны, Японія). Прадстаўленыя ў ім мадэлі і прыклады перадавой практыкі заснаваны на вопыце 12 цэнтраў адукацыі дарослых з пералічаных вышэй краін.
У аснове ляжыць комплексны падыход да арганізацыі (Whole Institution Approach — WIA), які спрыяе замацаванню адукацыі ў інтарэсах устойлівага развіцця (АУР) у якасці скразной тэмы на інстытуцыйным узроўні[2]. Гэта дазваляе арганізацыям-правайдэрам ОВ унесці ўклад у сацыяльна-экалагічныя пераўтварэнні, якія выходзяць за рамкі ўкаранення АУР у адукацыйную праграму і садзейнічаюць цэласнаму падыходу да крытэрыяў устойлівасці.
Згодна з WIA-падыходам, адукацыйныя арганізацыі ў поўнай меры раскрываюць свае інавацыйныя магчымасці, калі працуюць комплексна – іншымі словамі, калі яны прытрымліваюцца цэласнага погляду на ўстойлівае развіццё як аснову для свайго інстытуцыйнага развіцця. Адукацыя ў інтарэсах устойлівага развіцця (АУР) становіцца не толькі скразной тэмай падчас навучальных заняткаў і модуляў, але і для адміністрацыйнага кіравання, а таксама пры вызначэнні фарматаў і метадаў навучання.
Мэнэджмент адукацыйнай арганізацыі на прынцыпах устойлівага развіцця, напрыклад, забяспечвае свядомае выкарыстанне энергіі і рэсурсаў навучэнцамі, выкладчыкамі і адміністрацыйным персаналам, на ўзроўні арганізацыі падтрымліваюцца розныя экалагічныя і сацыяльныя ініцыятывы, аддаецца перавага рэгіянальным і справядліва вырабленым арганічным прадуктам для грамадскага харчавання і да т.п. таксама ўключае праграмы павышэння кваліфікацыі выкладчыкаў і адміністрацыйнага персаналу, уцягванне супрацоўнікаў у працэсы прыняцця рашэнняў, супрацоўніцтва з мясцовай адміністрацыяй і іншымі партнёрамі для рэалізацыі сумесных мерапрыемстваў з улікам прынцыпаў устойлівага развіцця[3].
Многія адукацыйныя арганізацыі ажыццяўляюць выбарачныя меры ў галіне ўстойлівага развіцця, аднак у большасці сваёй яны застаюцца фрагментарнымі і не маюць структураванага і спланаванага падыходу. У кіраўніцтве Guidebook sustainabALE асабліва падкрэсліваецца, што да рэалізацыі ўстойлівага арганізацыйнага развіцця неабходна падыходзіць на сістэмнай аснове, бо яно звязана як з тэматычным зместам працы, так і з працэсамі кіравання і адміністравання.
З гэтай мэтай была распрацавана «фазавая мадэль» (Phase Model) інстытуцыйнага ўкаранення WIA у адукацыйных арганізацыях, якая складаецца з пяці паслядоўных этапаў:
Фаза 1: Ініцыяцыя — узяцце абавязацельстваў і стварэнне рабочай групы па ўкараненні змен
Фаза 2: Аналіз – ацэнка сітуацыі і экспертная падтрымка
Фаза 3: Стратэгія — фармулёўка мэт, прыняцце дамоўленасцей
Фаза 4: Імплементацыя – рэалізацыя ідэй, кантроль за вынікамі
Фаза 5: Ацэнка – рэфлексія вопыту і фармулёўка новых мэт
У кіраўніцтве падрабязна апісаны і праілюстраваны пэўнымі прыкладамі ўсе этапы рэалізацыі дадзенай мадэлі, а ў Workbook for the Guidebook SustainabALE[4] таксама прадстаўлены карысныя рэкамендацыі і алгарытмы неабходных дзеянняў.
Не менш важным фактарам для паспяховага ўкаранення WIA з’яўляецца вызначэнне «прыярытэтных сфер» у дзейнасці адукацыйнай арганізацыі, якія змяшчаюць найбольшы патэнцыял для рэалізацыі змен. Арганізацыі-удзельнікі праекту «Міжнародныя альянсы АУР» вызначылі ў агульнай складанасці «4 прыярытэтныя сферы» з рознымі падкатэгорыямі:
- адукацыйныя праграмы
- мэнэджмент
- выкладанне і працоўнае асяроддзе
- нетворкінг
Мадэль «4 прыярытэтных сфер» была распрацаваная сумесна з камандай міжнародных экспертаў АУР і адаптаваная спецыяльна для адукацыйных арганізацый. Яна падрабязна апісана ў кіраўніцтве і добра праілюстравана прыкладамі з практыкі рэалізацыі міжнароднага праекта. Прадстаўленая мадэль дапамагае структураваць і канкрэтызаваць змест працэсу імплементацыі WIA, палягчае сістэматычны аналіз арганізацыі-правайдэра ОВ з пункту гледжання цэласнага падыходу да АУР, фармулёўцы мэт і рэалізацыі практычных дзеянняў і мер.
Абодва кампанента – “фазавая мадэль” і “4 прыярытэтныя сферы” – разам уяўляюць карысную аснову для стварэння “дарожнай карты” для ўкаранення WIA-падыходу і ўстойлівага развіцця адукацыйных арганізацый.
Калі Вы імкнецеся быць у трэндах, мы рэкамендуем Вам больш падрабязна пазнаёміцца з прадстаўленым у дадзеным артыкуле кіраўніцтвам Guidebook sustainabALE. Яно можа стаць не толькі “навігатарам” для ўстойлівага развіцця Вашай арганізацыі, але і натхніць на рэалізацыю інавацый і пазітыўных змен.
[1] https://www.dvv-international.de/en/ale-toolbox/organisation-and-management/guidebook-sustainabale/download-center-guidebook-sustainabale (Дата звароту: 29.08.2024)
[2] Holst, J. Towards coherence on sustainability in education: a systematic review of Whole Institution Approaches. Sustain Science 18, 1015-1030 (2023) https://doi.org/10.1007/s11625-022-01226-8 (Дата звароту: 29.08.2024)
[3] Сяргей Лабада. Устойлівая арганізацыя мерапрыемстваў – чаму новы трэнд можа стаць Вашай канкурэнтнай перавагай у івэнт-бізнэсе? https://adukatar.by/ru/ustojchivaja-organizacija-meroprijatij-pochemu-novyj-trend-mozhet-stat-vashim-konkurentnym-preimushhestvom-v-ivent-biznese/ (Дата звароту: 29.08.2024)
[4] https://www.dvv-international.de/fileadmin/files/Inhalte_Bilder_und_Dokumente/Microsite_ALE_Toolbox/Workbook_SustainabALE/Workbook_SustainabALE_EN_download.pdf (Дата звароту: 29.08.2024)