Прафесійныя кампетэнцыі складаюцца з прафесійных ведаў, валодання метадамі, а таксама навыкамі, якія дазваляюць спраўляцца з прафесійнымі задачамі. Існуюць два тыпы прафесійных ведаў:
– Базавыя і спецыяльныя веды ў канкрэтнай галіне;
– Агульная эрудыцыя, якая дазваляе інтэграваць веды і выкарыстоўваць іх у шырокім кантэксце.
Метадалагічная кампетэнтнасць уключае ў сябе валоданне ведамі і ўменнямі, якія з’яўляюцца карыснымі, незалежна ад канкрэтнай галіны ведаў. Метадалагічная кампетэнтнасць дазваляе гнутка спраўляцца з вызначанымі задачамі і праблемамі. Навыкі вырашэння праблем, перадачы ўменняў, крытычнага мыслення, аналітычныя ўменні таксама належаць да агульных метадалагічных кампетэнцый.
Да чатырох тыпаў прафесійных кампетэнцый адукатара адносяцца:
Сацыяльныя кампетэнцыі: веды і ўменні, якія тычацца стасункаў з іншымі людзьмі, супрацоўніцтва, кіравання канфліктамі, уліку міжкультурных асаблівасцяў і г.д. Гэты тып кампетэнцый дазваляе адэкаватна рэагаваць на розныя сітуацыі ў час працы з групай, спрыяць дасягненню індывідуальных і групавых мэтаў.
Камунікатыўныя кампетэнцыі: уменне арганізаваць выказванне думак, абмеркаванне праблем, зваротную сувязь, працу ў камандзе, веданне магчымых роляў і працэсаў у групе, канструктыўная рэакцыя на крытыку.
Самаарганізатарскія кампетэнцыі: уменне вызначаць мэты і кантраляваць іх дасягненне, самаматывацыя, здольнасць працаваць ва ўмовах стрэсу, гатоўнасць да самаўдасканалення і атрымання новага досведу, самарэфлексіі.
Трэнінгавыя кампетэнцыі. Гэта “гібрыд” сацыяльных, камунікацыйных і прафесійных кампетэнцый, які неабходны для эфектыўнага правядзення трэнінгаў. Важнымі ўменнямі тут з’яўляецца ўменне планаваць навучанне (вызначаць яго мэты і вынікі, абіраць метады, складаць графік, кантраляваць працэс навучання, дынаміку групы, арганізоўваць канструктыўную зваротную сувязь, забяспечваць якасную візуалізацыю інфармацыі і г.д.
Функцыі трэнера
Што тычыцца функцый трэнераў, то пералічым стандарты трэнерскай кампетэнтнасці, распрацаваныя Міжнароднай радай стандартаў для трэнінгаў, семінараў і інструктавання. Да іх адносяцца:
- Вызначэнне патрэбаў групы ў навучанні і адаптаванне навучальнага матэрыяла курса з улікам спецыфікі працы і выяўленых патрэбаў;
- Веданне аўдыторыі і яе чаканняў;
- Падрыхтоўка неабходных для навучання матэрыялаў і рэсурсаў;
- Стварэнне атмасферы даверу ў групе;
- Кіраванне працэсам навучання: кіраванне дыскусіямі, кантроль за групавой дынамікай;
- Наладжванне эфектыўнай камунікацыі ў групе;
- Дакладнае фармуляванне інструкцый, пытанняў, канцэнтрацыя на сутнасці пытання;
- Арганізацыя дыялога і зваротнай сувязі;
- Стымуляванне актыўнасці ўдзельнікаў, іх пазітыўнага мыслення, выкарыстання ведаў;
- Выкарыстанне і спалучэнне розных метадаў і інструментаў навучання;
- Ацэнка эфектыўнасці працы;
- Прадстаўленне дакладнай і карэктнай справаздачы (пісьмовай альбо вуснай) пра ход падрыхтоўкі і правядзення трэнінга з аналізам і ацэнкай вынікаў навучання.